Anayasa / Sistemler

Madde 137: Kamu mülkiyeti şu üç şeyde tahakkuk eder:

1. Şehir meydanları gibi toplumun yararlandığı her yer,

2. Petrol yatakları gibi zengin maden kaynakları,

3. Nehirler gibi tabiatı gereği fertlerin sahiplenmesi mümkün olmayan şeyler.

Madde 136: Arazi mülkiyeti olan herkes o araziyi  işletmeye zorlanır. Beyt-ul Mâl’den, muhtaç olanlara  arazisini işletmesini mümkün kılacak kadar yardım verilir. Arazi, üç sene işletmeksizin ihmal edenden alınıp  başkasına verilir.

Madde 135: İster öşrî arazi olsun, ister haracî arazi olsun,  araziyi ziraat için kiralamak mutlak olarak yasaklanır.  Yine muzâra’a (parayla veya mahsulün bir kısmıyla  kiralama) da yasaklanır. Musâkâ (ağaçların kiraya  verilmesi) ise mutlak olarak câizdir.

Madde 134: Mevat arazi (işlenmemiş sahipsiz arazi),  faydalanılır hale getirmek ve çevrelemek suretiyle mülk  edinilir. Fakat mevat arazi dışında kalan araziler ancak irs,  satın alma ve ikta (devlet tarafından dağıtılması) gibi şeri  sebeplerle mülk edinilir.

Madde 133: Öşrî arazi, ahalisinin üzerinde İslam’a girdiği arazi ile Arap Yarımadası arazisidir. Haracî arazi ise, Arap Yarımadasından başka harp ve sulh suretiyle fethedilen yerlerdir. Fertler Öşrî arazinin rakabesini (aslını) ve menfaatini mülkiyet edinirler. Haracî arazinin rakabesinin mülkiyeti devletindir ve menfaatinin mülkiyeti ise fertlerindir. Her ferdin şeri akitlerle öşrî araziyi, haraci arazinin menfaatiyle mübadele etme hakkı vardır. Bunlar da diğer mallar gibi miras bırakılır.

Madde 132: İster infak tasarrufuna ait olsun ister mülkün arttırılması tasarrufuna ait olsun mülkiyetteki tasarruf, Şâri’nin iznine bağlıdır. İsraf, zevke düşkünlük ve cimrilik yasaklanır. Kapitalist şirketler, kooperatifler ve şeriata muhalif bütün muamelatlar yasaklanır. Ribâ, fahiş fiyat, ihtikar, kumar ve benzeri yasaklanır.

Madde 131: Menkul ve gayrimenkul malda ferdi mülkiyet beş şeri sebebe bağlıdır:

1. Çalışma
2. İrs
3. Yaşamak için mala ihtiyaç
4. Devletin malından tebaaya vermesi
5. Fertlerin mal mukabilinde olmadan veya gayret sarf etmeden aldıkları mallar.

Madde 130: Vergi malları, harac ve cizye gibi tasarrufu halifenin görüşüne ve içtihadına bağlı olan her mal, devlet mülkiyeti olur.

Madde 129: Kamu Mülkiyeti; Şâri’nin topluma lütfettiği, mallardan müşterek faydalanma iznidir.

Madde 128: Ferdî Mülkiyet; nispet edildiği kimseye bir şeyden faydalanma ve mukabilinde karşılık alma imkanı veren mal ve menfaat ile takdir edilmiş şeri bir hükümdür.